Yer Fıstığı, Kuruyemiş olarak insanların severek tükettiği yer fıstığı ülkemizde Akdeniz bölgesi, Marmara bölgesi, Batı Anadolu bölgesinin bazı bölgelerinde ağırlıklı olarak yetiştirilen besin kaynağı olup, küçük işletmeler tarafından yapılmaktadır. İl bazında üretilen yerlerimiz ise; Adana, Antalya, Aydın, Mersin, Osmaniye, Kahramanmaraş ve Muğla'dır. Dünya'da yer fıstığı üreticiliği ağırlıklı olarak Çin, ABD, Nijerya, Senegal ve Hindistan'dır.
Yer fıstığı, tropikal iklim kuşaklarında gövde ve yaprakların birleştiği yerinde sarı çiçekleri ile bilinen bodur bir bitki türüdür. Bitki büyüme döneminde iken kökleri; toprağa 45 derece açı ile derinlere doğru ilerleyerek örgü biçiminde kök oluşmasını sağlar. Kökler üzerinde damarlı, süngersi kabuklar yer fıstığının oluşumunu başlatır.
Yer fıstığı ekildiği her metrekarede yaklaşık 25-35 kök sağlıklı olarak çıkar. Bunlardan erken çıkan 2-3 çenekli olan sarmaşık sürüngen türleri ile geç olgunlaşan türleri bulunur. Olgunlaşma zamanı en erken üç, en geç altı aydır. Yer fıstığına zarar veren en önemli hastalık ise sedomona virüsünden kaynaklanan mantar hastalığıdır.
Yer fıstığının yağ oranı yüzde kırkbeş olup, çoğunlukla bitkisel yağ üretiminde kullanılır. Tuzlu, tatlı fıstık ezmesi kavrularak meze olarak tüketilirken aynı zamanda çorbasının bile yapıldığı bölgeler vardır.
Yer fıstığının içeriği, En iyi yönü hiç kolesterol olmayışıdır. Fakat kötü yönleri ise alerjik bünyelerde özellikle çocuklarda alerjiyi tetiklemesi ve A, C, D vitaminlerinin olmayışıdır. 100 gramında; 160 kalori enerji bulunan yer fıstığı; 7,30 gram protein, 4,5 gram karbonhidrat, 2,5 gram lif, 26 mg. Kalsiyum, 1,3 mg. Demir, 5 mg. Sodyum, 200 mg. Potasyum, 107 mg. Fosfor, folik asit, selenyum, çinko ve daha birçok etkili vitamin, mineral bulunur. Etkili içeriği zengin enerji kaynağıdır. Yaklaşık bir avuç (25-30 gr.) tüketmek günlük aktivasyon için yeterli olacaktır.
Yer fıstığının faydaları nelerdir? İçeriğinde bulunan zengin omega 3 içeriğinin kolesterolü düşürmesi en önemli faydası olarak görülebilir. Ayrıca oleik asit ve doymamış yağ asitleri damar yapısının esnekliğinin korunmasında önemli bir etkiye sahiptir. Kolesterolün normal seviyelerde olması insanın normal sağlık standardı olduğundan yer fıstığı kalp damar sağlığını korumaya yardımcı olur.
Yapılan araştırmalara göre içeriğinde bulunan folik asit gebelik döneminde bebeğin sinir sistemine olumlu katkı sağlamaktadır. Yer fıstığı içinde bulunan pohifenolik asidin yüksekliği mide ve kolon kanserine karşı koruyucu etki göstermektedir.
Yer fıstığı kemik ve kas yapısının gelişmesinde cinsel gücün artmasında önemli bir yere sahiptir. Mide yanması, gastrit ve mide ekşimesi gibi durumlarda yardımcınız olabilir. İnsan beyni öğrenmek istediği şeyi öğrenmek için zorlanırsa çabuk yorulur.
Fakat yer fıstığı İçeriğinde bulunan omega türü asitler beyin nöronları üzerinde etkili öğrenmeyi kolaylaştırdığından beyin daha geç yorulur. Öğrenme için bir başka engel ise fiziki yorgunluktur. Yer fıstığı içeriğinde bulunan karbonhidrat ve şekerler kan şekerini biraz yükselterek kaybedilen enerjinin geri kazanılmasını sağlar. Şeker hastalıklarından tip 1-2'nin yer fıstığı sayesinde belirgin bir şekilde aşağılara çekildiği gözlemlenmiştir.
Bağışıklık sisteminin gelişmesine yardımcı olan yer fıstığı, vücutta enerji tüketildiğinde, şekerin yavaş yavaş kana karışması kan şekerinin normal seviyelere çekilmesini sağlar. Enerji ihtiyacı olduğunda ilk olarak bu şekerler tüketilerek enerji verilir. Kendini zayıf hisseden kişiler aşırı fıstık tükettiklerinde hemen kilo alabilirler.
Ayrıca içerdiği polifenolik asit sayesinde merkezi sinir sistemini etkileyerek vücut elektrik sistemini nötrolize eder, sinirleri yumuşatır ve birçok hastalığa karşı koruyucu etki ile yaşlılık hastalığı olarak bilinen başta Alzheimer hastalığı olmak üzere beyinsel tüm hastalıkların daha geç döneme ertelenmesini sağlar.
İnme riski, merkezi sinir sistemi ile doğrudan ilgilidir. Sinir sisteminin sağlıklı tutulması, mono doymamış yağların beyni olumlu etkilemesi ve beyin nöronlarının gövdesini saran miyelin kılıfın daha sağlıklı olması inme riskini en aza indirmektedir.
Yer fıstığı genestesin ve biokanin sayesinde antioksidan özelliklidir. Bu haliyle vücutta serbest radikal olarak bilinen ve tespit edilemeyen virüsleri temizleyerek kanın, dolayısı ile vücudun temizlenmesini sağlar. Bu etki gözle görülür bir şekilde ortaya çıkabilir. Bu etkiyi görebileceğiniz en iyi yer yer fıstığı satan yerlerdir. Buralarda çalışanlar yer fıstığını fazlaca tükettiklerinden cilt ve gözleri daha ışıltılıdır
Bu etkinin temel nedeni yer fıstığı içeriğinde bulunan bol miktarda E vitaminidir. E vitamini esasen güneşin zararlı etkilerinden korur, aynı zamanda egzama, sivilce ve diğer cilt sorunlarının giderilmesinde etkilidir. E vitamini ile omega 3 saçların köklerini besler ve dökülmeleri önler
Yer fıstığının zararları nelerdir? Atobik bünyeler yer fıstığını tüketirken dikkatli olmalıdır. Bununla birlikte aşırı tüketim sivilce oluşumuna, aşırı kiloya neden olabilir. Yer fıstığının belli bir miktarı kolesterolü düşürürken bir süre sonra kolesterolü yükseltebileceği uzmanlar tarafından belirtilmektedir. Ayrıca tüketilirken ağzın yukarı açılarak yukarıdan ağız boşluğuna atılan yer fıstığı tanelerinin nefes borusuna kaydığı kayıtları bulunmaktadır.
